Ufugaji Nyuki

1.0 UTANGULIZI:
Ufugaji wa nyuki unafanyika kwa kuzingatia Sera ya Taifa ya Ufugaji Nyuki ya Machi, 1998, Sheria ya Ufugaji Nyuki Na. 15 ya mwaka 2002 na Kanuni za Ufugaji Nyuki, 2005. Sera ya Taifa ya Ufugaji Nyuki ya Machi, 1998 imelenga mambo makuu matatu ambayo ni:- (i) kukuza uchumi wa taifa (ii) kuhifadhi mazingira (iii) manufaa ya kijamii.

2.0 FAIDA ZA UFUGAJI NYUKI

1. Nyuki hawaitaji uangalizi wa kila siku, ufugaji nyuki hauhitaji mtaji mkubwa na mapato    yatokanayo na shughuli hii hupatikana katika muda mfupi;
2. Nyuki hukusanya chakula chao kwenye maua ya mimea ya asili  na iliyopandwa;
3. Ufugaji nyuki hauhitaji ardhi yenye rutuba, mizinga ya nyuki inaweza kutundikwa kwenye eneo lisilofaa kwa kilimo kwani nyuki wanaweza kuruka umbali wa maili mbili kutafuta chakula;
4. Ufugaji nyuki unaweza kufanywa na wanaume na wanawake wa rika zote;
5. Ufugaji nyuki ni fursa kwa kujianzishia shughuli ya kujiajiri mwenyewe, huchangia katika usalama wa akiba ya chakula katika kaya kwa kuzalisha na kuuza mazao ya nyuki (asali na nta). Asali ni chakula bora chenye virutubisho kama wanga, protini, vitamini na madini; nta ni zao la biashara;
6. Ufugaji nyuki uongeza wingi na ubora wa matunda na mbegu za mimea ya kupandwa mashambani na misitu ya asili kutokana na uchavushaji; ni muhimu katika kilimo endelevu, kuhifadhi  mazingira, kutunza ikolojia na kuboresha bioanuwai.

3.0 MAJUKUMU YA KITENGO CHA UFUGAJI NYUKI

• Kuhakikisha wafugaji wa nyuki wanapata elimu juu ya ufugaji bora na teknolojia mpya za uzalishaji asali na nta.
• Kuelimisha wafugaji juu ya uchakataji, ufungashaji na biashara ya mazao ya nyuki.
• Kusimamia Sera, Sheria na Kanuni za ufugaji nyuki.
• Kukusanya takwimu za uzalishaji wa mazao ya nyuki na kuandaa taarifa za utekelezaji.

3.1  Elimu inayotolewa
Elimu inayotolewa inahusu yafuatayo:-              
    (i) Nyuki na tabia zake
    (ii) Matumizi ya zana za ufugaji nyuki
    (iii) Uanzishaji na usimamizi wa manzuki
   (iv) Mizinga ya nyuki ya kisasa
   (v) Uambikaji,utundikaji na ukamataji wa makundi ya nyuki
   (vi) Uangalizi wa makundi
   (vii) Mazao ya nyuki
   (viii) Maadui wa nyuki na njia za kuwakabili
   (ix) Uchakataji na ufungashaji asali na nta
   (x) Sera, sheria na kanuni za ufugaji nyuki
   (xi) Elimu ya ujasiliamali

4.0 IDADI YA WAFUGAJI
Baadhi ya wananchi katika Kata 8 za ukanda wa kijani hujishughulisha na shughuli za  ufugaji nyuki. Vipo vikundi 10 vyenye wafugaji 135 wakiwemo ME 93 na KE 42 na wafugaji binafsi 16.

4.1 Vikundi vya wafugaji wa nyuki :

Kuunda kikundi:Unatakiwa kuzingatia yafuatayo:-
 (i)  Kikundi kiwe na katiba.
(ii)  Kikundi kisajiliwe kwa Mkurugenzi wa Manispaa (wasiliana na Afisa Mtendaji kuhusu taratibu za kusajili kikundi).
(iii) Wanakikundi wawe tayari kupewa mafunzo ya ufugaji bora wa nyuki na ujasiliamali.       Mafunzo yatatolewa kwa siku na muda             mtakaokubaliana na wataalam.
Ufugaji binafsi au kikundi kuanzishwa inabidi kuzingatia sana uwepo wa eneo la kufugia (Manzuki) .

5.0 MANZUKI
Eneo maalumu au shamba linalotumika kuhifadhi makundi ya nyuki yaliyopo ndani ya mizinga kwa malengo ya kuzalisha mazao ya nyuki.

Sifa za manzuki:
Eneo lifaalo kwa shughuli za ufugaji nyuki ni lazima liwe na sifa zifuatazo:

1. Miti, uoto wowote wa asili na mimea mbalimbali / Ufahamu juu ya miti ya nyuki (yaani miti ambayo nyuki hupata chakula) ni jambo la muhimu sana. Eneo liwe na mimea  inayotoa chakula mwaka mzima au kipindi fulani cha mwaka. Si lazima liwe shamba kubwa; bali hata eneo dogo linalozungukwa na miti itoayo chakula. Umbali wa miti na shamba usizidi km 2. Eneo hili linaweza kuongezewa chakula cha  nyuki kwa kupanda miti zaidi inayotoa maua au hata mazao ya kilimo yanayotoa maua.
2. Chanzo cha maji ni vizuri kikawa cha kudumu, lakini kama cha kudumu hakipo basi maji yanaweza kupelekwa kwenye manzuki wakati wa ukame. Nyuki huyatumia maji kupoza joto ndani ya mzinga, kulainisha chakula na kulekebisha utamu wa asali ambayo hulishwa majana.
3. Eneo la manzuki ni lazima liwe salama, mizinga, mazao yake, mifugo, binadamu, na mahali ambapo maadui wa nyuki hawezi kufikia makundi yako na kuyaharibu lakini pia ni vyema kuhakikisha kwamba maadui wa nyuki wanadhibitiwa. Usalama wa wakazi na wadau wengine pia lazima utiliwe maanani, Manzuki inatakiwa iwe mbali na maeneo wanayotumia watu kama masoko, mashule, zahanati, hospitali, barabara kuu na visima vya maji.
4. Makundi ya nyuki yanahitaji kivuli cha kadri na kinga ya upepo ili hali ya kupunguza joto ndani ya mzinga.
   V.Eneo la manzuki ni vyema liwe linafikika kwa urahisi wakati wote ili kurahisisha uhudumiaji wa makundi ya nyuki pamoja na kufikisha mazao yake sokoni.

5.1 ENEO LA UFUGAJI WA  NYUKI KATIKA MANISPAA YA BUKOBA:

1. Maeneo yanayotumika kufugia nyuki ni pamoja na misitu midogo ya miti ya asili na ya kupanda na maeneo ya Nyuki- kilimo mseto ‘Api-Agro-Forestry’ ambapo nyuki wanafugwa kwenye mashamba ya kilimo mchanganyiko na miti iliyopandwa, nyuki hukusanya chavua na mbochi kutoka kwenye maua ya mazao na miti na hatimaye kuchavulisha mimea ya mazao.
2. Vipo vyanzo vya maji na misitu ndogo vinavyoweza kuhifadhiwa na ufugaji wa nyuki
3. Kutumia vibanda vya kufugia nyuki (Bee cages)
   6.0 IDADI YA MIZINGA YA NYUKI

7 .0 UZALISHAJI WA MAZAO YA NYUKI KWA MWAKA
Mavuno ya asali na nta
Mavuno ya asali ni kilo 750 na nta kilo 34 kwa mwaka 2016/17.